თევზი ბევრად უფრო ადვილად მოსანელებელი საკვებია, ვიდრე ხორცი; თევზის შემადგენლობაში შემავალ ცილებსა და ცხიმს კარგად ითვისებს ადამიანის ორგანიზმი.
მეტად სასარგებლოა, როცა ოჯახის კვების რაციონში ერთმანეთს ცვლის ხორცი და თევზი.
თევზეული სხვადასხვა სახით გვხვდება: ცოცხალი, ნედლი, გაყინული, დამარილებული, შებოლილი და ნახევარფაბრიკატები.
თევზის ხარისხის მავნებლად ძირითადად, თუმცა არა ყოველთვის, ითვლება მისი ცხიმიანობა: ამასთან, მნიშვნელობა აქვს, იმას, თუ რა ადგილას არის მოთავსებული ცხიმი. ზოგიერთ თევზს ცხიმი უგროვდება ღვიძლში, ზოგს მუცლის არეში და სხვა.
- საუკეთესოდ ითვლება ის თევზი, რომელსაც ცხიმი უგროვდება კუნთებშორის შრეებად. ასეთია თართი, ორაგული, ზოგიერთი ქაშაყი და სხვ. რომელთა ცხიმიანობა 8 %-ზე მეტია.
- 4 %-მდე ცხიმს შეიცავს ლოქო, ქაშაყი, ქამბალა და სხვ.
- დაბალი ცხიმიანობის (4 % – ზე ნაკლები) თევზეულს მიეკუთვნება ქორჭილა, ვირთევზა და კალმახი.
- ქაფშია შეიცავს 28 %-მდე ცხიმს, ხოლო ფარგის ფილებში ცხიმი 1-%-ს არ აღემატება. ასეთი დაჯგუფება, ცხადია პირობითია.
ზამთარში გვიან შემოდგომაზე და ადრეულ გაზაფხულზე თევზი უფრო მსუქანი და გემრიელია. რაც უფრო სუსხიანია ზამთარი, მით უფრო გემრიელი და მსუქანია თევზი. ადრეულ გაზაფხულზე განსაკუთრებით გემრიელია ქარიყლაპია, ფარგა, კობრი, თეთრთევზა და სხვ.
ნედლი თევზის ყიდვისას უნდა ვიცოდეთ, რომ თუ თევზს თვალები ჩაცვენილი აქვს ან ლაყუჩები მომწვანო -მოყავისფრო, ასეთი თევზი ძველია და მისი ხორცი უგემური იქნება.
თუ ახალ თევზს შმორის სუნი აქვს, გავრეცხოთ მარილიან ცივ წყალში.
უნდა დავაკვირდეთ აგრეთვე, რომ თევზს არ ჰქონდეს ჭრილობა, რომელიც უჩნდება ანკესით დაჭერის დროს. ასეთი ჭრილობა ხშირად აზიანებს და აუგემურებს თევზს, თუ ის მაშინვე არ მოიხარშა ან არ შეიწვა. ყოველ თევზს შესაწვავ-მოსახარშად თავისებური მომზადება სჭირდება.
ცოცხალ თევზს მჭრელი წვეტიანი დანა დავუსვათ ლაყუჩქვემოთ. სისხლის საკმაო რაოდენობით გამოსვლის შემდეგ დავიწყოთ მისი გაწმენდა. ქერცლის მოშორება, გამოშიგნვა და ა.შ.
ქარიყლაპიას, ფარგას, ჭანარს, კაპარჭინასა და ამ ჯიშის სხვა თევზებს, უპირველეს ყოვლისა, უნდა ამოვაჭრათ ლაყუჩები, შემდეგ დანით ან სპეციალური საფხეკით მოვაცილოთ ქერცლი. ამის შემდეგ სიგრძეზე ჩავჭრათ მუცლის ღრუ და გამოვშიგნოთ ფრთხილად, რომ ნაღვლის ბუშტი არ გასკდეს. შემდეგ თევზს რამდენჯერმე გადავავლოთ ცივი წყალი და დავჭრათ საჭირო ზომის ნაჭრებად.
თუ თევზის კატლეტს ვამზადებთ, საჭიროა ქერცლმოუცლელად გამოვშიგნოთ თევზი, ამოვრეცხოთ მუცლის ღრუ და მჭრელი დანით ამოვაცალოთ რბილი ნაწილი, დანარჩენ ნაწილს ქერცლთან ერთად მოვაცილებთ გარეთა კანს.
ლოქოს ქერცლი არ აქვს. ის უნდა დავჭრათ ჩვეულებრივად. მაგრამ თუ ლოქოსგან კატლეტს ვამზადებთ, მას გარეთა კანი უნდა შემოვაცალოთ.
ქამბალას (სვიას) მოვაჭრათ თავი და ამოვაცალოთ შიგნეული. ამის შემდეგ იმ მხარეს, საითკენაც თვალები აქვს, მოვაცალოთ მუქი ფერის გარეთა კანი, გავჭრათ შუაზე და დავჭრათ თანაბარ ნაჭრებად.
ზუთხის, თართის და სხვა ამგვარი თევზის ნაჭრებს კერ გადავავლოთ ცივი წყალი, შემდეგ ამოვავლოთ მდუღარეში, რათა ადვილად გასცილდეს აქა-იქ მაგრად ჩამჯდარი ქერცლი. გაწმენდილ თევზს კიდევ გადავავლოთ ცივი წყალი და დავჭრათ სასურველი ზომის ნაჭრებად.
თუ თევზი გაწმენდის დროს ხელიდან გვისხლტება, ხელზე უნდა დავიყაროთ მარილი ან სიმინდის ფქვილი.
ვიმედოვნებთ ეს სასარგებლო ინფორმაცია გამოდგაგებათ თევზის შეძენა-მომზადების დროს.
